Świadczenia alimentacyjne - obowiazek alimentacyjny.

Z czego wynika obowiązek alimentacyjny?
Zgodnie z przepisami Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego na obojgu rodziców ciąży obowiązek łożenia na utrzymanie dzieci (kwestię tą reguluje art.133 § 1 krio). W sytuacji gdy mamy do czynienia z pełna rodziną, obowiązek ten w naturalny sposób rozkłada się na obojga rodziców. Problemy pojawiają się kiedy rodzice decydują się na rozstanie lub gdy jedno z rodziców mimo pozostawania w związku małżeńskim oraz prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego nie przyczynia się do zaspokajania potrzeb rodziny i nie łoży na utrzymanie dzieci.


Kiedy powstaje obowiązek alimentacyjny?
Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci powstaje z chwilą urodzenia się dziecka i wygasa, gdy dziecko się usamodzielni. Uzyskanie pełnoletności nie kończy tego obowiązku, gdy dziecko się uczy, bądź nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie (np. z powodu bezrobocia obowiązek alimentacyjny trwa nadal). Obowiązek ten nigdy nie wygaśnie, jeżeli dziecko np. z powodu kalectwa czy choroby psychicznej nie jest w stanie utrzymywać się samodzielnie. Dzieci mają prawo do życia na takim poziomie jak rodzice. Oprócz tego Kodeks rodzinny i opiekuńczy reguluje też obowiązek alimentacyjny:
- między małżonkami, byłymi małżonkami,
- między rodzeństwem,
- innych krewnych wstępnych np. dziadków i zstępnych np. wnuków wobec dziadków, dzieci wobec rodziców.
W wymienionych przypadkach podstawą zobowiązania jest stan niedostatku, tj. niemożności samodzielnego zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb przez osobę uprawnioną do alimentów.

Jak ustala się wysokość alimentów?
Ustawa nie wskazuje wprost jaka ma być wysokość zasądzonych alimentów. Sąd w trakcie trwania postępowania ustala wysokość alimentów w sposób zindywidualizowany. Przy orzekaniu o wysokości świadczenia alimentacyjnego sąd bierze pod uwagę potrzeby osoby uprawnionej do alimentów oraz możliwości zarobkowe i majątkowe osoby zobowiązanej. Jeżeli świadczenie alimentacyjne należne jest dziecku sąd bierze pod uwagę również osobiste starania zobowiązanego rodzica jakie ten podejmuje w zakresie utrzymania i wychowania dziecka.
Możliwości zarobkowe osoby zobowiązanej to nie tylko faktycznie osiągane przez nią dochody, ale także te zarobki i profity, które mogłaby osiągnąć przy dołożeniu należytej staranności i wykorzystaniu posiadanych sił i kwalifikacji, ale ich nie uzyskuje z przyczyn, które nie zasługują na usprawiedliwienie.

Jak dochodzić alimentów?
Zakres obowiązku alimentacyjnego osoby zobowiązanej wobec osoby uprawnionej można ustalić w umowie pozasądowej, np. prywatnej, a także - przy porozumieniu stron - w umowie notarialnej, której można (w sądzie) nadać klauzulę wykonalności i wówczas uzyskać tytuł egzekucyjny. Najczęściej stosowana jest jednak droga postępowania sądowego.


Dochodzenie alimentów przed sądem.

Pozew o alimenty składa się w sądzie rejonowym, wydziale rodzinnym i nieletnich, właściwym dla miejsca zamieszkania osoby uprawnionej do alimentów lub właściwym dla miejsca zamieszkania osoby pozwanej. O właściwości sądu decyduje powód, tj. uprawniony do alimentów lub jego przedstawiciel ustawowy.

Osoba dochodząca alimentów jest ustawowo zwolniona z kosztów sądowych.
W przypadku dochodzenia alimentów dla dwojga lub więcej osób uprawnionych należy dla każdej z osobna podać wysokość dochodzonej kwoty oraz przyczyny uzasadniające żądanie, tj. skonkretyzować usprawiedliwione potrzeby uprawnionego do alimentów oraz możliwości zobowiązanego do alimentów (podać jego zawód, kwalifikacje, określić sytuację majątkową, tryb życia).

Do pozwu muszą być dołączone załączniki - odpisy pozwu dla każdej strony biorącej udział w sprawie, odpisy aktów stanu cywilnego, odpisy poprzedniego wyroku lub umowy alimentacyjnej, ugody sądowej ustalającej alimenty, wszelkie możliwe dokumenty potwierdzające twierdzenia pozwu, tj. zaświadczenia dot. kosztów utrzymania i wychowania uprawnionego do alimentów, np. o wysokości opłat związanych z edukacją dzieci (komitet rodzicielski, ubezpieczenie, opłaty za szkołę lub przedszkole, dodatkowe zajęcia) wykaz kosztów leczenia, odzieży, rekreacji, opłat za mieszkanie i telefon oraz zaświadczenia dotyczące stanu zdrowia, jeżeli ma on wpływ na zakres potrzeb i kosztów utrzymania, a także zaświadczenia dotyczące wysokości zarobków (zadłużeń) przedstawiciela ustawowego małoletniego powoda lub rodzica, członków rodziny, z którymi powód pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym.

Pozew wraz z załącznikami składa się w biurze podawczym sądu, można go przesłać pocztą, z ostrożności listem poleconym. Sąd zawiadamia strony o terminie i miejscu rozprawy, doręcza pozwanemu (pozwanym) odpis pozwu i zobowiązuje do złożenia zaświadczenia o wysokości dochodów. Pozwany może złożyć odpowiedź na pozew i ustosunkować się do twierdzeń pozwu, przedstawić dowody (dokumenty, dowody z zeznań wskazanych świadków) na potwierdzenie trafności swoich wywodów - odpis tego pisma sąd doręczy stronie powodowej.

Pobierz wzór pozwu o alimenty [RTF].


Rozprawa sądowa

Na pierwszej rozprawie sąd, po sprawdzeniu obecności, zapyta strony o ich stanowisko w sprawie, a następnie wezwie do ugodowego zakończenia sporu. Jeżeli strony nie zdecydują się na ugodę sąd pouczy je o możliwości zgłoszenia wniosków dowodowych, a ponadto może przesłuchać strony celem ustalenia istoty sporu.

Jeżeli strony zdecydują się na zawarcie ugody, sąd ustali jej zgodność z prawem i zasadami współżycia społecznego, a następnie zezwoli na zawarcie ugody poprzez zaprotokołowanie treści zobowiązania oraz zasad i terminu jego spełnienia. Po dokonaniu powyższych czynności strony podpiszą ugodę, a sąd umorzy postępowanie ponieważ jego dalsze prowadzenie będzie bezcelowe.
Ugoda ma taką samą moc jak wyrok, jest dowodem ustępstw stron. Pozwany w przypadku zawarcia ugody zostaje obciążony połową kosztów sądowych.

Jeżeli strony nie osiągną porozumienia w zakresie obowiązku alimentacyjnego i nie zawrą ugody, postępowanie będzie kontynuowane. Sąd dopuści dowody zgłaszane przez strony, przesłucha strony i powołanych przez nie świadków.
Zasadą jest, że w pierwszej kolejności sąd przesłuchuje świadków zgłoszonych przez stronę powodową, a następnie pozwaną, w dalszej kolejności - powołuje dowody z opinii biegłych sądowych (np. celem ustalenia stanu zdrowia pozwanego i jego możliwości zarobkowych zwłaszcza wobec stwierdzenia, że choroba - z reguły udokumentowana zaświadczeniami - uniemożliwia wykonywanie zawodu czy jakiejkolwiek pracy; celem ustalenia faktycznych dochodów z prowadzonej działalności gospodarczej, czy gospodarstwa rolnego itd.) i na końcu - dowód z zeznań stron: powoda, a następnie pozwanego. Przed zamknięciem rozprawy każda ze stron w wymienionej kolejności może zająć ostateczne merytoryczne stanowisko w sprawie i krótko je uzasadnić.

Osoby przesłuchiwane, po odebraniu danych personalnych i stosownym pouczeniu (na żądanie strony - po złożeniu przyrzeczenia) odpowiadają na pytania sądu, a następnie strony, która zgłosiła danego świadka, a następnie strony przeciwnej.
Pytania dotyczą wyjaśnienia istotnych okoliczności mających wpływ na ocenę zakresu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do alimentów oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentów (mogą dotyczyć m.in. stanu zdrowia, wydatków na leczenie, sytuacji rodzinnej, dochodów osób, z którymi strona prowadzi wspólne gospodarstwo domowe; wydatków, stanu zadłużenia, trybu życia strony, podróży i ich kosztów, wydatków na eksploatację samochodu itp.).

Po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok.
Sąd może wydać wyrok zaoczny, jeżeli pozwany powiadomiony o terminie rozprawy nie stawi się, albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie. Z mocy ustawy wyrokowi ustalającemu alimenty sąd nadaje rygor natychmiastowej wykonalności co oznacza, że jest on - mimo braku prawomocności - natychmiast wykonalny.
Sąd może wydać na czas do prawomocnego zakończenia postępowania postanowienie zabezpieczające roszczenie, umożliwiające powodowi uzyskanie świadczenia w toku postępowania.


Zmiana wysokości zasądzonych alimentów.

Na pierwszej rozprawie sąd, po sprawdzeniu obecności, zapyta strony o ich stanowisko w sprawie, a następnie wezwie do ugodowego zakończenia sporu. Jeżeli strony nie zdecydują się na ugodę sąd pouczy je o możliwości zgłoszenia wniosków dowodowych, a ponadto może przesłuchać strony celem ustalenia istoty sporu.

Jeżeli strony zdecydują się na zawarcie ugody, sąd ustali jej zgodność z prawem i zasadami współżycia społecznego, a następnie zezwoli na zawarcie ugody poprzez zaprotokołowanie treści zobowiązania oraz zasad i terminu jego spełnienia. Po dokonaniu powyższych czynności strony podpiszą ugodę, a sąd umorzy postępowanie ponieważ jego dalsze prowadzenie będzie bezcelowe.
Ugoda ma taką samą moc jak wyrok, jest dowodem ustępstw stron. Pozwany w przypadku zawarcia ugody zostaje obciążony połową kosztów sądowych.

Jeżeli strony nie osiągną porozumienia w zakresie obowiązku alimentacyjnego i nie zawrą ugody, postępowanie będzie kontynuowane. Sąd dopuści dowody zgłaszane przez strony, przesłucha strony i powołanych przez nie świadków.
Zasadą jest, że w pierwszej kolejności sąd przesłuchuje świadków zgłoszonych przez stronę powodową, a następnie pozwaną, w dalszej kolejności - powołuje dowody z opinii biegłych sądowych (np. celem ustalenia stanu zdrowia pozwanego i jego możliwości zarobkowych zwłaszcza wobec stwierdzenia, że choroba - z reguły udokumentowana zaświadczeniami - uniemożliwia wykonywanie zawodu czy jakiejkolwiek pracy; celem ustalenia faktycznych dochodów z prowadzonej działalności gospodarczej, czy gospodarstwa rolnego itd.) i na końcu - dowód z zeznań stron: powoda, a następnie pozwanego. Przed zamknięciem rozprawy każda ze stron w wymienionej kolejności może zająć ostateczne merytoryczne stanowisko w sprawie i krótko je uzasadnić.
Osoby przesłuchiwane, po odebraniu danych personalnych i stosownym pouczeniu (na żądanie strony - po złożeniu przyrzeczenia) odpowiadają na pytania sądu, a następnie strony, która zgłosiła danego świadka, a następnie strony przeciwnej.
Pytania dotyczą wyjaśnienia istotnych okoliczności mających wpływ na ocenę zakresu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do alimentów oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentów (mogą dotyczyć m.in. stanu zdrowia, wydatków na leczenie, sytuacji rodzinnej, dochodów osób, z którymi strona prowadzi wspólne gospodarstwo domowe; wydatków, stanu zadłużenia, trybu życia strony, podróży i ich kosztów, wydatków na eksploatację samochodu itp.).

Po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok.
Sąd może wydać wyrok zaoczny, jeżeli pozwany powiadomiony o terminie rozprawy nie stawi się, albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie. Z mocy ustawy wyrokowi ustalającemu alimenty sąd nadaje rygor natychmiastowej wykonalności co oznacza, że jest on - mimo braku prawomocności - natychmiast wykonalny.
Sąd może wydać na czas do prawomocnego zakończenia postępowania postanowienie zabezpieczające roszczenie, umożliwiające powodowi uzyskanie świadczenia w toku postępowania.


Alimenty od rodziny ojca dziecka.

Kiedy można się domagać alimentów od rodziny ojca dziecka?
Jeżeli ojciec dziecka nie wywiązuje się z obowiązku alimentacji i jeśli egzekucja komornicza nie przynosi rezultatów, to zgodnie z Kodeksem Rodzinnym możesz wystąpić o alimenty na dziecko względem najbliższej rodziny ojca dziecka (jego dorosłych dzieci, rodziców lub rodzeństwa)

Podstawa prawna
KODEKS RODZINNY I OPIEKUŃCZY.
Dział III. Obowiązek alimentacyjny
Art. 128 Obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnym w linii prostej oraz rodzeństwo.
Art. 129 § 1. Obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych - obciąża bliższych stopniem przed dalszymi.
§ Krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym.
Art. 132 Obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami.

Pobierz wzór pozwu o alimenty względem rodziny ojca dziecka [RTF].